Hiện nay, có nhiều Doanh nghiệp đã bắt đầu chú trọng đến xây dựng định mức lao động. Vì định mức lao động sẽ quyết định đến đơn giá tiền lương, giá thành đơn vị sản phẩm và cuối cùng là lợi nhuận của Doanh nghiệp. Kế toán thuế Centax xin giới thiệu qua bài viết: Quy định về nguyên tắc xây dựng định mức lao động
Cơ sở pháp lý về nguyên tắc xây dựng định mức lao động
Căn cứ Điều 8, Nghị định 49/2013/ NĐ – CP ngày 14 tháng 5 năm 2013.
Khoản 1,2 điều 8, nghị định 49/2013/NĐ – CP quy định :
1. “Định mức lao động thực hiện cho từng bước công việc, từng công đoạn và toàn bộ quá trình sản xuất sản phẩm, dịch vụ trên cơ sở tổ chức lao động khoa học, tổ chức sản xuất hợp lý.
2. Mức lao động được xây dựng trên cơ sở cấp bậc của công việc hoặc chức danh, phù hợp với cấp bậc, trình độ đào tạo của người lao động, quy trình công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật của máy móc thiết bị và bảo đảm các tiêu chuẩn lao động”
Để hiểu rõ các quy định này ta cần phải hiểu các thuật ngữ quan trọng như Định mức lao động, Mức Sản lượng và Mức thời gian, bước công việc…
- Định mức lao động: là việc quy định mức độ tiêu hao lao động sống cho một hay một số người lao động có nghề nghiệp và trình độ chuyên môn thích hợp, để hoàn thành một đơn vị sản phẩm hay một đơn vị khối lượng công việc đúng với yêu cầu chất lượng, trong điều kiện tổ chức – kỹ thuật nhất định.
- Sản phẩm của Định mức lao động là xây dựng được Mức sản lượng và Mức thời gian.
- Mức sản lượng là: số lượng đơn vị sản phẩm hoặc khối lượng công việc được quy định cho một người lao động hay một nhóm người lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật thích hợp phải hoàn thành trong một đơn vị thời gian nhất định.
Đơn vị đo: Đơn vị sản phẩm/ giây, phút, giờ, ca.
- Mức thời gian là : Lượng thời gian hao phí hoặc được quy định cho một ( hay một nhóm người ) có trình độ chuyên môn kỹ thuật thích hợp để hoàn thành một đơn vị sản phẩm ( hay một khối lượng công việc ).
Đơn vị đo: Giây, phút, giờ…/ 1 đơn vị sản phẩm
- Bước công việc : Là một phần của quá trình sản xuất, do một hoặc một nhóm người thực hiện tại một nơi làm việc nhất định, thực hiện trên một đối tượng lao động nhất định. Bước công việc còn được chia ra thành các thao tác, các động tác, các cử động.
Nghiên cứu Mức sản lượng, Mức thời gian có một ý nghĩa quan trọng trong việc xác định đơn giá trả lương theo sản phẩm, đây là công thức mà các Doanh nghiệp hay sử dụng
Đơn giá = ( LCBCV + PC) x MTG
Hoặc Đơn giá = LCBCV = ( HCBCV + HPC ) X Mlmin
- Theo quy định của Nghị định, khi xây dựng mức cho một công việc nào đó phải chia ra làm nhiều bước công việc, từ bước công việc chia ra làm các thao tác nhỏ. Nếu chia được càng chính xác bước công việc thì tính mức lao động càng chính xác. Ngoài ra, khi xây dựng mức thì cấp bậc chức danh công việc phải phù hợp với cấp bậc chức danh, công nhân.
Khoản 3 Điều 8 nghị định 49/2013 có quy định:
3. “Mức lao động phải là mức trung bình tiên tiến, bảo đảm số đông người lao động thực hiện được mà không phải kéo dài thời gian làm việc tiêu chuẩn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.”
Để xây dựng được mức lao động thì cần phải sử dụng phương pháp Chụp ảnh và Bấm giờ.
- Chụp ảnh thời gian làm việc cá nhân là nghiên cứu toàn bộ việc sử dụng thời gian của một lao động trong một thời gian làm việc nhất định ( 1 ca làm việc, 1 phần ca làm việc,…) tại một nơi làm việc nhất định.
- Chụp ảnh tập thể ngày làm việc là phương pháp khảo sát nghiên cứu thời gian hoạt động của nhiều người lao động trong ca làm việc.
Tùy vào mục đích của chụp ảnh mà lựa chọn đối tượng quan sát cho phù hợp:
- Nếu chụp ảnh để nghiên cứu tình hình sử dụng thời gian làm việc thì chọn người lao động nào cũng được và càng nhiều càng chính xác.
- Nếu chụp ảnh để xây dựng định mức thì chọn người lao động có năng suất lao động trung bình tiên tiến.
- Nếu chụp ảnh để nghiên cứu người lao động vượt mức thì chọn người lao động có năng suất cao. Ngược lại, nếu chụp ảnh để nghiên cứu nguyên nhân hụt mức thì chọn người lao động có năng suất thấp.
- Bấm giờ là một phương pháp nghiên cứu chi phí thời gian làm việc bằng việc quan sát, nghiên cứu những yếu tố được lặp lại có chu kỳ trong ca làm việc, như bước công việc hoặc từng bộ phận của công việc.
Doanh nghiệp có thể có nhiều mục đích khác nhau và tương ứng với mỗi mục đích đó sẽ lựa chọn những người lao động có năng suất tương ứng. Nhưng cần lưu ý, căn cứ vào khoản 3,điều 8, nghị định 49/2013/NĐ – CP nếu xây dựng mức mới thì cần phải lựa chọn những người lao động có năng suất lao động trung bình tiên tiến. Như vậy phần đông người lao động mới có thể sử dụng được mức mới.
Theo khoản 4,5 Điều 8,Nghị định 49/2013/NĐ – CP quy định:
4. “Mức lao động phải được áp dụng thử trước khi ban hành chính thức. Doanh nghiệp phải thông báo cho người lao động biết ít nhất 15 ngày trước khi áp dụng thử. Thời gian áp dụng thử tùy theo tính chất công việc, nhưng tối đa không quá 3 tháng và phải đánh giá thực hiện mức. Trường hợp trong thời gian làm việc tiêu chuẩn, mức thực tế thực hiện tính theo sản phẩm thấp hơn 5% hoặc cao hơn 10% so với mức được giao, hoặc mức thực tế thực hiện tính theo thời gian cao hơn 5% hoặc thấp hơn 10% so với mức được giao thì Doanh nghiệp phải điều chính lại mức lao động
5. Mức lao động phải được định kỳ rà soát, đánh giá để sửa đổi, bổ sung điều chỉnh cho phù hợp. Khi xây dựng hoặc sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh mức lao động, doanh nghiệp phải tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại Doanh nghiệp và công khai tại nơi làm việc của người lao động trước khi thực hiện, đồng thời gửi cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp huyện nơi đặt cơ sở sản xuất của Doanh nghiệp”
Nghị định quy định,trước khi áp dụng thử mức lao động mới cần phải thông báo cho Người lao động ít nhất 15 ngày. Và thời gian áp dụng thử tối đa không quá 3 tháng và phải đánh giá thực hiện mức.
Ngoài ra, trong thời gian làm việc tiêu chuẩn:
Mức sản lượng thực tế < 5% hoặc > 10% so với mức được giao
Mức thời gian thực tế > 5% hoặc < 10% so với mức được giao
- Doanh nghiệp phải điều chỉnh lại mức lao động.
Khi xây dựng hoặc sửa đổi bổ sung mức lao động, Doanh nghiệp phải tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện Người lao động tại Doanh nghiệp và công khai tại nơi làm việc của người lao động trước khi thực hiện, đồng thời gửi cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp huyện nơi đặt cơ sở của Doanh nghiệp.
